اصول و راهنمایی تغذیه مناسب برای کودکان یکی از مهمترین عواملی است که بر رشد و سلامت آنها در دوران کودکی و بزرگسالی تأثیر میگذارد. کودکان در حال رشد و نمو هستند و بدن آنها به انواع مواد مغذی برای عملکرد صحیح نیاز دارد. یک رژیم غذایی سالم و متعادل به کودکان کمک میکند تا:
- به اندازه کافی رشد کنند و وزن سالمی داشته باشند.
- سیستم ایمنی قوی داشته باشند و در برابر بیماری ها مقاوم باشند.
- انرژی کافی برای فعالیت های روزانه خود داشته باشند.
- تمرکز و یادگیری بهتری داشته باشند.
در این مقاله از مرکز مشاوره و ارائه مراقبت های پرستاری در منزل توانا یزد ، به بررسی اصول و راهنمایی تغذیه مناسب برای کودکان در سنین مختلف خواهیم پرداخت.
اصول تغذیه مناسب برای کودکان چیست؟
اصول و راهنمایی تغذیه مناسب برای کودکان عبارتند از:
تنوع در غذا:
کودکان باید از انواع گروه های غذایی در رژیم غذایی خود استفاده کنند تا تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن آنها تأمین شود.
تعادل در غذا:
همچنین کودکان باید به اندازه کافی از هر گروه غذایی مصرف کنند تا نیازهای بدن آنها تأمین شود.
اندازه مناسب غذا:
باید به اندازه ای غذا بخورند که سیر شوند اما احساس سیری بیش از حد نداشته باشند.
گروه های غذایی مهم برای کودکان کدامند؟
میوه ها و سبزیجات:
میوه ها و سبزیجات منبع خوبی از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر هستند. کودکان باید روزانه حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات مصرف کنند.
غلات کامل:
غلات کامل منبع خوبی از کربوهیدرات های پیچیده، فیبر و ویتامین های B هستند. کودکان باید روزانه حداقل سه وعده غلات کامل مصرف کنند.
پروتئین:
این گروه غذایی برای رشد و نمو عضلات، استخوان ها و اندام های بدن ضروری است. همجنین کودکان باید روزانه حداقل دو وعده پروتئین مصرف کنند.
لبنیات:
گروه لبنیات منبع خوبی از کلسیم، پروتئین و ویتامین D هستند. کودکان باید روزانه حداقل دو وعده لبنیات مصرف کنند.
غذاهای مضری که کودکان باید کمتر مصرف کنند
غذاهای فرآوری شده:
معمولاً حاوی مقادیر زیادی قند، نمک و چربی های ناسالم هستند. مصرف زیاد این غذاها میتواند منجر به مشکلات زیادی برای سلامتی کودکان شود.
غذاهای شیرین:
این غذاها مانند آبمیوه های صنعتی، نوشابه ها، کیک، بستنی و شکلات حاوی مقادیر زیادی قند هستند. مصرف زیاد این غذاها میتواند منجر به چاقی، پوسیدگی دندان و سایر مشکلات سلامتی شود.
غذاهای چرب:
این دسته از غذاها مانند چیپس، سس های چرب و فست فود حاوی مقادیر زیادی چربی های ناسالم هستند. مصرف زیاد این غذاها میتواند منجر به چاقی، بیماری های قلبی و سایر مشکلات سلامتی شود.
تغذیه مناسب برای کودکان در سنین مختلف چیست؟
تغذیه مناسب برای کودکان بستگی به سن، جنس، فعالیت بدنی و وضعیت سلامتی آنها دارد. در ادامه به مراحل مختلف رشد کودکان و نیازهای تغذیه ای آنها اشاره میکنیم.
تغذیه مناسب کودکان در دوران نوزادی
دوران نوزادی از مهمترین دوران ها در زندگی کودکان است. در این دوران، شیر مادر بهترین و کاملترین غذای کودک است. شیر مادر حاوی انرژی، پروتئین، چربی، قند، ویتامین، مواد معدنی، آنتی بادی و آنزیم هایی است که برای رشد و مقاومت کودک در برابر بیماری ها ضروری است. شیر مادر همچنین باعث ایجاد ارتباط عاطفی بین مادر و کودک میشود.
بنابراین، توصیه میشود که کودکان تا شش ماهگی فقط از شیر مادر تغذیه کنند و هیچ غذای دیگری به آنها داده نشود. حتی نیازی نیست که آب هم به کودکان شیرخوار داده شود. اگر مادر به هر دلیلی نتواند به نوزاد شیر بدهد، باید از شیر خشک که توسط پزشک تجویز شده است استفاده کند. شیر خشک باید با رعایت اصول بهداشتی و با توجه به دستورالعمل های بسته بندی تهیه و به کودک داده شود.
تغذیه مناسب کودکان در شش تا دوازده ماهگی
تغذیه مناسب کودکان در دوره ی 6 تا 12 ماهگی، کودکان شروع به آشنایی با طعم ها و بافت های مختلف میکنند. از شش ماهگی به بعد، شیر مادر یا شیر خشک تنها کافی نیست و باید غذاهای کمکی به رژیم غذایی کودک اضافه شوند. غذاهای کمکی شامل غذاهای نرم، لعابی، پوره ها و خرد شده هستند که به تدریج به کودک معرفی میشوند. این غذاها باید حاوی انرژی، پروتئین، آهن، روی، ویتامین A و C باشند. برخی از مثال های غذاهای کمکی عبارتند از:
- لعاب برنج، جو، گندم یا ذرت با شیر مادر یا شیر خشک
- پوره میوه ها مانند موز، سیب، هلو، آلو، آناناس، پرتقال و غیره
- پوره سبزیجات مانند کدو، هویج، کلم، بروکلی، کاهو
- پوره گوشت مانند گوشت گاو، مرغ، بوقلمون، ماهی
- پوره حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس، ماش و غیره
- تخم مرغ
- حبوبات، آجیل و دانه های خورد شده
- غلات کامل مانند نان، برنج، ماکارونی، شیرینی
- لبنیات مانند شیر، ماست، دوغ، کشک
در این دوره، باید به کودک اجازه داد که خودش غذا را بچشد و بخورد. این کار سبب ایجاد عادت خوردن غذای سالم و احساس اعتماد به نفس کودک می شود. همچنین باید به کودک اجازه داد که با غذا بازی کند و آن را لمس کند. این کار به کودک کمک میکند که با بافت و شکل غذا آشنا شود و از خوردن آن لذت ببرد. البته باید مراقب باشید که کودک بعضی غذا ها را نخورد چون موجب خفه شدن می شود. برای این منظور، باید از غذاهای خیلی سفت، خشک، چسبنده یا کوچک مانند آجیل، انگور و آبنبات خودداری کنید.
تغذیه مناسب کودکان در یک تا سه سالگی
در این دوره، کودکان شروع به راه رفتن، حرف زدن و کشف دنیای اطراف میکنند. این دوره از رشد کودکان نیاز به انرژی و مواد مغذی زیادی دارد. کودکان در این سن باید از همه گروه های غذایی، غذا بخورند و با غذاهای مختلف آشنا شوند. برخی مثال های غذاهای مناسب برای کودکان در این سن عبارتند از:
- ساندویچ های مختلف با نان کامل، گوشت، پنیر، سبزیجات و سس های سالم
- سالادهای مختلف با سبزیجات، ماهی، مرغ و سس های سالم
- سوپ های مختلف با گوشت، مرغ، حبوبات و غلات
- خورشت های مختلف
- آش های متنوع با سبزیجات، حبوبات و غلات
- انواع کباب ها
- پیتزاهای مختلف که بهتر است در خانه درست کنید تا از سالم بودن آن مطمئن باشید.
- میوه ها و سبزیجات خام یا پخته به صورت تک یا با دیپ های سالم مانند ماست، کشک، سس های میوه ای
- دسرهای سالم مانند میوه های خشک، شیرینی های کم شکر، بستنی های کم چرب
در این دوره، باید به کودک کمک کنید که عادت های سالم خوری را تقویت کند. برای این منظور، باید به کودک نشان دهید که چگونه غذا را با قاشق و چنگال بخورد، چگونه غذا را مزه کند و از آن لذت ببرد، چگونه غذا را به اندازه کافی بخورد و وقتی سیر شد توقف کند، چگونه غذا را با دیگران به اشتراک بگذارد و از آنها تشکر کند و چگونه به مراقبت و بهداشت دندان ها و دهان خود بعد از خوردن غذا بپردازد.
همچنین باید به کودک اجازه دهید که در انتخاب و تهیه غذاها مشارکت کند. این کار به افزایش علاقه و انگیزه کودک برای خوردن غذاهای سالم کمک میکند. مهم ترین نکته این است که کم کم به فرزند خود عادت سالم خوری را بیاموزید و فرزند خود را مجبور به این عادت نکنید.
نکاتی برای تشویق کودکان به خوردن غذاهای سالم
از کودک خود شروع کنید:
کودکان از والدین خود الگوبرداری میکنند. اگر شما غذاهای سالم بخورید، کودک شما نیز بیشتر احتمال دارد که غذاهای سالم بخورد.
غذاهای سالم را جذاب کنید:
غذاهای سالم را به روش های مختلف تهیه کنید تا برای کودک شما جذاب شوند. به عنوان مثال، می توانید میوه ها را به شکل های مختلف برش دهید یا سبزیجات را به سوپ یا سالاد اضافه کنید.
به کودک خود فرصت دهید تا غذاهای جدید را امتحان کند:
ممکن است کودک شما در ابتدا از غذاهای جدید خوشش نیاید. به او فرصت دهید تا غذاهای جدید را چند بار امتحان کند.
از کودک خود برای خوردن غذاهای سالم تعریف کنید:
تعریف و تشویق میتواند به کودک شما کمک کند تا به خوردن غذاهای سالم ادامه دهد.
والدین میتوانند با رعایت اصول تغذیه مناسب و تشویق کودکان به خوردن غذاهای سالم، به آنها کمک کنند تا رشد و نموی سالم داشته باشند. همچنین اگر نمی دانید که چه برنامه غذایی برای کودکان شما مناسب است و یا کودک شما مشکل تغذیه دارد، می توانید از متخصصان تغذیه مرکز مشاوره و ارائه مراقبت های پرستاری در منزل توانا یزد ، مشورت و برنامه غذایی دریافت کنید.